Elke verkiezingsperiode vereist intensief archiefwerk volgens de richtlijnen van het collectieplan van Liberas. Waar vroeger vooral papieren affiches en flyers binnenkwamen, ligt tegenwoordig de focus op sociale media en online campagnecontent. De lokale verkiezingen van 2024 brachten enkele opvallende trends naar voren, zoals unieke lijstnamen en crossmediale strategieën.

Nieuwe namen

Het is meer dan eens in de media vermeld: de nationale partijnaam Open VLD was minder prominent aanwezig op het stembiljet. Waar de partij in 2018 nog in 161 gemeenten onder de eigen naam opkwam, gebeurde dat nu in slechts 30 gemeenten. Vele liberale kandidaten stonden ditmaal op lokale coalitielijsten met namen als “Voor Gent”, “PRO Wuustwezel” en “Project 8600”. Benamingen die lokale betrokkenheid en een gevoel van herkenning opriepen.

Lijstnamen, zoals “Samen één Anzegem” en “Positief Ninove” straalden eenheid en optimisme uit, terwijl anderen, zoals “Verjonging” en “Vernieuwing”, een drang naar verandering suggereerden. Bij namen als “Lokaal Liberaal” en “Blauw Dilbeek” schemerde dan weer het liberale karakter subtiel door. Al deze variaties toonden aansluiting bij de lokale gemeenschap en communiceerden een herkenbaar en positief verhaal. Het brede scala aan lijstnamen bracht ook een kleurrijke verzameling aan campagnemateriaal met zich mee.

Crossmediale campagnes

Met de afschaffing van de opkomstplicht werd het extra uitdagend om mensen richting de stembus te motiveren. Sommige gemeenten startten daarom bewustwordingscampagnes ter bevordering van de burgerparticipatie. Een opmerkelijk initiatief was een video waarin Herman De Croo jongeren persoonlijk aansprak en zo het belang van hun stem benadrukte.

Digitale campagnes werden breed ingezet op verschillende platforms. Facebook en Instagram blijven hierbij veruit de populairste kanalen, terwijl X (voorheen Twitter) aan relevantie lijkt te verliezen. Video’s worden vooral gedeeld via Instagram en Facebook Reels, omdat deze korte, toegankelijke formats snel de aandacht van gebruikers trekken. TikTok lijkt voor liberale partijen nog niet volledig doorgebroken; Liberas archiveerde slechts 20 pagina’s van liberale lijsten op dit platform. Wel werd soms meegedaan aan populaire trends, zoals de “This or that”- meme, waarmee op speelse wijze programmapunten onder de aandacht werden gebracht. Een andere populaire Instagram-trend is de ‘Grid view’: waarbij een grote afbeelding wordt opgedeeld in zes of negen afzonderlijke posts. Op de profielpagina vormt dit dan een opvallende, grote afbeelding die direct in het oog springt.

Professionalisering of DIY

Wat opvalt, is dat kandidaten en campagneleden soms zelf hun sociale media beheren, vooral op Instagram. Dit zorgt voor directere en meer persoonlijke posts die vaak meer aanslaan bij de volgers. Zo creëert de partij een nabijheidseffect, waarbij kandidaten als het ware binnen handbereik lijken.

Het niveau van de digitale content verschilt aanzienlijk. Sommige lijsten werken met professionele grafische vormgevers en videomakers, wat te zien is aan de indrukwekkende beelden, zoals drone-opnames. Andere lijsten nemen genoegen met minder gestileerde content, zoals filmpjes met smartphone-opnames en achtergrondgeluiden. Het maken van zulke filmpjes vraagt vaak meerdere pogingen, en de bloopers die dit opleverde, werden ook wel eens gedeeld, wat een speelse en menselijke kant van de campagne liet zien.

Technische uitdagingen

Liberas heeft intussen ervaren dat het archiveren van sociale media geen gewone klus is. Software krijgt upgrades en sommige functionaliteiten blijken plots niet meer mogelijk. Iedere ‘oogstperiode’ is er dan ook een van ‘trial & error’. Tijdens de lokale verkiezingen 2024 is bijvoorbeeld opgemerkt dat bij het gezamenlijk beheren van een online account het kan voorkomen dat verschillende gebruikers bestanden uploaden in uiteenlopende formaten, afhankelijk van hun eigen apparaat en besturingssysteem.

Dit werd zichtbaar wanneer we sommige bestanden na het harvesten niet onmiddellijk op ons Windows-systeem kregen geopend doordat ze niet compatibel zijn. Het gaat dan meer bepaald over de formaten .HEIC (High Efficiency Image Coding) en .HEVC (High Efficiency Video Coding). Deze zijn typisch voor Apple-apparaten, zoals iPhones, en wijzen erop dat sommige bestanden door iOS-gebruikers zijn aangemaakt. Terwijl andere, compatibele formaten waarschijnlijk afkomstig zijn van Android-apparaten. Het blijft dus opletten geblazen. Controle van de gearchiveerde materialen is zeker aangewezen.

Het belang van archiveren

Door deze digitale uitingen op verschillende platformen zorgvuldig te archiveren, wordt een unieke momentopname van deze tijd bewaard. Net zoals de spotprenten en cartoons uit de negentiende eeuw vandaag historische inzichten bieden, kunnen de socialemediacampagnes van nu, over honderd jaar licht werpen op de politieke cultuur van deze periode. Maar hoe deze digitale campagnes in de toekomst geïnterpreteerd zullen worden, blijft natuurlijk de vraag.

Begrijpt de historicus van 2124 nog de huidige memes en TikTok-trends? Wat wij nu vanzelfsprekend vinden, zal voor hen wellicht nog diepere context vereisen om goed begrepen te worden. Liberas zorgt er in elk geval voor dat deze nieuwe laag aan verkiezingserfgoed wordt vastgelegd.

Het volledige resultaat van de harvesting is te zien in de “Collectie Sociale Media“. Zowel de data van de verkiezingen van juni als die van oktober zijn al ontsloten in de collectie. Raadpleging kan omwille van juridische redenen enkel in de leeszaal van Liberas.