Sinds 2003 zet Liberas zich in om websites van prominente liberale personen en verenigingen te verzamelen en bewaren. De informatie die vandaag op het internet wordt gedeeld, is immers een interessante bron voor toekomstige historici. Veel mensen gaan ervan uit dat the internet never forgets. Niets is echter minder waar.
Sinds het begin van het internet is nog nooit zo veel informatie geproduceerd als vandaag, maar die verdwijnt vaak even snel als die komt. Archivarissen zijn zich al langer bewust van het probleem, vandaar dat Liberas zich al twintig jaar inzet om belangrijke internetpagina’s te bewaren. Anno 2021 zijn er op die manier al 1780 snapshots van 762 websites gearchiveerd. Samen is dat goed voor ongeveer 665 Gigabyte. Het archiveren van websites gebeurt met gespecialiseerde programma’s (HTTrack, Wget en Heritrix bijvoorbeeld) en eigen bestandsformaten (.html- of het meer duurzame .warc-formaat). Dankzij het project Catching the digital heritage (2019-2020, Liberas i.s.m. Amsab-ISG) zijn alle websites in de collectie nu ook voorzien van metadata.
Nu al merken onderzoekers dat er problemen zijn bij het bestuderen van het vroege internet. Nochtans noemen internet historici zoals Niels Brügger en Ian Milligan het internet als de belangrijkste bron voor historisch onderzoek vanaf de jaren negentig. Binnen de archiefsector was aanvankelijk maar weinig oog voor wat er online gebeurde. Op die manier is al heel wat interessant materiaal uit het Wilde Westen-tijdperk van het internet onverbiddelijk verdwenen. In de jaren negentig en vroege jaren tweeduizend stond digitaal archiveren en duurzaam bewaren nog in de kinderschoenen. Schermafdrukken of een afdruk op papier waren vaak de enige manier waarop websites werden bijgehouden.
Tijdens het project Sporen van democratie kwam aan het licht dat er tussen het verkiezingsmateriaal voor de gemeente- en provincieraadsverkiezingen van 2000 een aantal afgedrukte versies van websites van lokale VLD-afdelingen zaten. VLD was één van de eerste partijen in België die aanwezig was op het internet. Al sinds de late jaren negentig voerde de partij online campagne. Voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2000 hield de nationale VLD-website een lijst bij van alle lokale afdelingen die een eigen website hadden. Een medewerker van Liberas liep toen net voor de verkiezingen de lijst af en maakte afdrukken van de voornaamste elementen van de site, met name het programma en de voorstellingspagina’s van de kandidaten, indien die er was. Het verschil van deze ‘website op papier’ en een digitaal gearchiveerde website is uiteraard enorm. De verschijningsvorm van de website is weg, doorklikken op links kan niet en er is geen bewegend beeld (hoewel er op de toenmalige websites maar weinig sprake was van bewegend beeld). De pagina’s zijn bovendien in grijswaarden afgedrukt waardoor er geen info is over de originele kleuren. Toch zijn deze papieren websites dikwijls de enige bronnen die voorhanden zijn.
Ondanks alle beperkingen van een papieren versie zijn de stukken toch een mooie toevoeging voor de collectie websites. De afdrukken zijn in veel gevallen het enige restant van de digitale VLD-campagne van het jaar 2000. Interessant is dat kandidaten (van vooral kleinere gemeenten) zelf aan de slag gingen op het internet. De websites werden in een paar gevallen gehost op gratis servers, intussen ook al lang verdwenen, zoals GeoCities van YaHoo!. De websites dateren van toen het internet nog een stuk minder interactief was, ook wel eens Web 1.0 genoemd. Veel van de websites uit deze vroege fase van het internet hadden nog een huis-, tuin- en keukenkarakter. De vormgeving was eenvoudig, foto’s waren tot een minimum beperkt en de mogelijkheid om reacties te schrijven onder berichten was slechts in heel weinig websites ingebouwd. Deze aanpak is al lang voorbijgestreefd en met de technologische vooruitging zijn veel van die sites verdwenen. Wie nu naar een webadres uit het jaar 2000 surft komt vaak uit op een zogenaamde dead link, met andere woorden: de webpagina bestaat niet meer.
Afgeprinte websites kunnen toekomstige historici wel degelijk helpen bij onderzoek. Het zijn geen alledaagse bronnen voor de studie van het vroege internet, maar soms de enige die voorhanden zijn. De papieren collectie websites gemeenteraadsverkiezingen 2000 wordt in de toekomst paradoxaal genoeg gedigitaliseerd en zal net als de andere websites opvraagbaar zijn in de leeszaal.
