In 1980 werd de vzw Socio-culturele Aktie van Deurne (afgekort SCADE) opgericht met als doel de ‘bevordering en verspreiding van de vrijheidsgedachte door middel van vormingswerk op het sociaal, cultureel, en sportief vlak en tevens door middel van alle andere initiatieven die hiertoe kunnen bijdragen.’ In de praktijk hield SCADE zich o.a. bezig met het uitgeven van het tweemaandelijks tijdschrift De Singel, ook wel het ‘magazine voor vrije mensen die doordenken’.
De Singel werd in het arrondissement Antwerpen op enkele duizenden exemplaren verspreid en had de ambitie om ‘een liberale Antwerpse informatieperiodiek, met een professionele maar onafhankelijke redactie’ te zijn, ‘waar alle aspecten van de samenleving aan bod komen; als politiek, economie, publiciteit, tekenverhalen, science fiction enz.’. Zo verwoordde hoofdredacteur Walter Vaerewijck (1942-2010), beroepshalve journalist bij Het Laatste Nieuws, het tijdens een ‘contactvergadering’ op 10 januari 1981.
Bartaal
In het verslag van de redactieraad van 4 februari 1980 werd een ‘grote nieuwigheid’ aangekondigd voor het volgende nummer: ‘Bar-Taal’, ‘een praatstrip van 1 blz.’ ‘door Merho, tekenaar van Kiekeboe in Het Laatste Nieuws en De Nieuwe Gazet’. Op pagina 14 van het nummer van april 1980 verschenen de eerste drie gagstrips, vergezeld van een discrete aankondiging op de linkerbovenhoek van de cover, ‘Bar-taal een origineel stripverhaal’.
Merho, die in 1980 al drie jaar met Kiekeboe in Het Laatste Nieuws stond, maakte volgens de auteurs van Kiekeboek de strip als vriendendienst voor hoofdredacteur Walter Vaerewijck. In Bartaal maken diverse cafégasten allerhande woordgrappen (één van de handelsmerken van Merho), politieke grappen of een combinatie van beide (‘Cools, die is niet links. Die is averrechts!’). Liberale figuren worden daarbij niet ontzien (‘Weet jij hoe de aanhangers van De Croo genoemd worden? De Croo-magnons!’).
In het nummer van oktober 1984 verschenen de laatste stroken van Bartaal. Onder de titel ‘Adios Merho’ toont de redactie zich begripvol voor de beslissing van Merho om ermee te stoppen. Door het succes van Kiekeboe kampte Merho met tijdsgebrek (‘[hij] heeft nog steeds geen ‘studio’‘). Bovendien ‘werkte hij al die jaren kosteloos’ voor De Singel en moest hij ‘als zelfstandig tekenaar zijn brood verdienen’. Merho leverde uiteindelijk 58 gags van Bartaal aan De Singel.
Vaerewijck gebruikte duidelijk zijn contacten bij Het Laatste Nieuws voor het aanleveren van strips in De Singel. In enkele nummers werden namelijk ook (reeds elders gepubliceerde) gagpagina’s van Hec Leemans’ Circus Maximus opgenomen. Net als Merho publiceerde Leemans op dat moment al enkele jaren in Het Laatste Nieuws. Zijn stripreeks Bakelandt liep er sinds 1975.
Het archief
Het archief van SCADE (1979-1986, 0,19 m) bevat naast het reeds vermelde verslag van de redactieraad weinig stukken in verband met de publicatie van de strips. Enkel twee begrotingen vermelden onder ‘betaling medewerkers’ en ‘kosten buiten druk’ 2.000 frank op naam van Merhottein, naast 2.000 frank voor de lay-out en 1.000 frank op naam van Leemans. Een van de dossiers over de publicatie van De Singel bevat een brief van Hec Leemans aan Walter Vaerewijck uit oktober 1980 waarin Leemans uiteenzet wat hij kan aanleveren en wat hij zou aanrekenen voor de publicatierechten en het dekken van de onkosten.
Bronnen: De Singel (bibliotheek Liberas/Liberaal Archief, P-0025), Archief Socio-culturele Aktie van Deurne (SCADE) (Liberas/Liberaal Archief, archief nr. 131), Kiekeboek (Gert Meesters & Ronald Grossey, Standaard Uitgeverij, 1997).
Zowel het archief van SCADE als de nummers van De Singel zijn te raadplegen in de leeszaal.
In het verlengde van het project striperfgoed van o.a. Stripgids/Strip Turnhout plaatst Liberas/Liberaal Archief regelmatig striperfgoed in de kijker.
