Van 12 tot 15 september vond de jaarlijkse iPRES conferentie plaats, een internationale conferentie rond digitale preservatie. Meer dan 400 archivarissen, bibliothecarissen, studenten en wetenschappers van over de hele wereld kwamen samen in de universiteit van Strathclyde (Glasgow, Schotland) om kennis en expertise te delen en te luisteren naar de nieuwste ontwikkelingen op het vlak van digitale preservatie. Een 200-tal personen volgden de conferentie online. Met ongeveer 50 sessies en meer dan 100 interessante voordrachten was er keuze genoeg. Florian Van de Walle en Jeroen Buysse waren aanwezig voor Liberas.
Eén van de grote trends op de conferentie was ecologie en duurzaamheid. Momenteel is de C02-uitstoot van de cloud, de digitale opslagplaats van bestanden, gegevens en software, ongeveer 3,5 % van de globale C02 uitstoot. Dat is bijvoorbeeld meer dan de ecologische voetafdruk van de commerciële luchtvaart (2,4 %). En verwacht wordt dat dit de komende jaren exponentieel zal stijgen. De IT-sector is hierdoor op zoek naar alternatieven voor de energieverslindende datacentra. Een paar onderzoekspistes werden voorgesteld, bijvoorbeeld het plaatsen van datacentra in de ruimte en op de bodem van de oceaan. Maar de meestbelovende optie lijkt wel het opslaan van data op synthetisch DNA. Op iPRES 2019 leek het allemaal nog futuristisch, maar in Glasgow was een commercieel bedrijf er in geslaagd om 6 e-books op 1 gram DNA te plaatsen en ze er ook zonder dataverlies terug af te halen. Het is nu enkel nog kwestie om de dataopslag te vergroten, maar theoretisch gezien zouden er op hetzelfde gram DNA exabytes aan data passen. Binnen dit en tien jaar zou dat al het geval moeten zijn.
In de tussentijd wordt het voor archivarissen meer en meer belangrijk om zich af te vragen welke informatie het waard is om bewaard te worden. De processen die over die bestanden heen lopen zijn ook toe aan revisie. Is het nodig om driemaandelijks een energieverslindende check te doen of alle bestanden nog onbeschadigd zijn? Kan dat bijvoorbeeld niet om de zes maanden? Zonder de duurzame bewaring in gevaar te brengen, zullen digitale archivarissen meer en meer die afwegingen moeten maken, zeker met de huidige energiekosten in het achterhoofd.
Ook social awareness was een thema op de conferentie, een thema dat (voorlopig?) vooral speelt in de Angelsaksische wereld. Er werd opgeroepen om de gemeenschappen die (digitaal) archief produceren, meer bij het archiveren ervan te betrekken en hen er meer zeggenschap over te geven.
Hoe gaan we ook om met verouderde beschrijvingen van collectiestukken, met taalgebruik van bijvoorbeeld 50 jaar geleden, en met controversieel erfgoed? Het zijn allemaal zaken waar archivarissen zich meer en meer bewust van moeten zijn.
Het interessante aan de iPRES conferenties is dat de besproken thema’s heel wat inspiratie opleveren, maar daarnaast is er ook nog een praktisch luik. De eerste conferentiedag is bijvoorbeeld helemaal gereserveerd voor tutorials en workshops. Archiveren van e-mail, modelleren van metadata voor digitale bestanden, herkennen van bestandsnamen, … Allemaal zaken waar de digitale archivaris en ook Liberas regelmatig mee geconfronteerd worden. Uit deze workshops werd heel wat meegenomen om de interne procedures te herevalueren en aan te passen.
Leuk nieuws was ook dat de collega’s van Meemoo – Vlaams instituut voor het archief, Het Facilitair Bedrijf (Digitaal Archief Vlaanderen), Universiteit Gent en VRT erin geslaagd zijn om deze conferentie in 2024 naar Gent te halen (klik hier voor meer informatie). Wij zijn alvast op post.
