Liberas verwierf begin jaren 1990 de archieven van de Gentse verenigingen Geluk in ’t Werk en het Van Crombrugghe’s Genootschap. Kort daarna werd de briefwisseling van beide verenigingen uitvoerig beschreven in afzonderlijke inventarissen. Sinds de digitale omslag van enkele jaren geleden zijn deze beschrijvingen opgenomen in het collectiebeheersysteem Atlantis en toegankelijk via de website. Alle brieven werden nu gedigitaliseerd en rechtstreeks gekoppeld aan de bijbehorende inventarisbeschrijvingen.
Van Crombrugghe’s Genootschap (1857-…)
Het Van Crombrugghe’s Genootschap, opgericht in Gent in 1857 door onderwijzers en oud-leerlingen van het stedelijk onderwijs, groeide al snel uit tot een belangrijke steunpilaar voor volksopvoeding en stedelijk onderwijs. Het Genootschap bood filantropische ondersteuning zoals studiebeurzen en uitlenen van studieboeken, en organiseerde culturele activiteiten zoals volksvoordrachten, een bibliotheek en spaaracties. Bekende sprekers als Multatuli droegen bij aan de reputatie van de vereniging. Daarnaast engageerde het Genootschap zich voor maatschappelijke en emancipatorische doelen, zoals de strijd voor leerplicht en algemeen stemrecht. Het werkte samen met andere liberale verenigingen en ondersteunde de oprichting van belangrijke organisaties zoals de Gentsche Volksbank.
Hoewel het Genootschap na de Eerste Wereldoorlog minder politiek actief werd, bleef het zich inzetten voor stedelijke scholieren en genoot vooral de toneelafdeling aanzien. In de loop der jaren verhuisde het Genootschap naar verschillende locaties, waaronder een indrukwekkend verenigingsgebouw met een theaterzaal en bibliotheek. Na een periode van achteruitgang bloeide de vereniging eind jaren 1980 opnieuw op en viert ze tegenwoordig haar lange geschiedenis in een gerenoveerd gebouw aan de Huidevetterskaai, waar ze haar traditie van volksopvoeding en gemeenschapsvorming voortzet.
Het archief bevat briefwisseling uit de periode 1857 tot 1998. Tot en met 1940 is deze correspondentie gedetailleerd beschreven op stukniveau. De inkomende briefwisseling is inmiddels gedigitaliseerd voor de periode tot en met 1949 (3.998 brieven, 7.352 afbeeldingen).
Geluk in ’t Werk (1880-1969)
De Laurentkring Geluk in ’t Werk werd opgericht in 1880 en is een van de acht liberale werkmanskringen die François Laurent tussen 1868 en 1885 in het leven riep. Laurent, een vooruitstrevende figuur op sociaal vlak, beschouwde opvoeding en spaarzaamheid als de sleutel om armoede en moreel verval binnen de arbeidersklasse tegen te gaan. Onder het motto “Help u zelve” richtte hij zijn inspanningen vooral op onderwijs, schoolsparen en de vorming van arbeiders.
De oprichting van de zogenaamde Laurentkringen kaderde in dit bredere streven. Deze genootschappen hadden een duidelijke volksopvoedende missie en vormden een geslaagde combinatie van onderwijs en “volksverheffing”. Als werkmanskring speelde Geluk in ’t Werk bijna een eeuw lang een belangrijke rol in het sociaal-culturele werk. Voor haar activiteiten kon de kring rekenen op financiële ondersteuning van de Société Callier.
Het archief omvat briefwisseling uit de periode 1920-1969, waarbij zowel in- als uitgaande correspondentie chronologisch is geordend. De uitgaande brieven bestaan voornamelijk uit concepten of doorslagen. Alle briefwisseling is nu volledig gedigitaliseerd (1.852 brieven, 2.484 afbeeldingen).
