Onderwijserfgoed biedt de toegang tot een rijkdom aan verhalen, maar kampt ook met grote uitdagingen. Om dieper in te gaan op deze kansen en noden, organiseerden Liberas en KADOC-KU Leuven op 20 en 27 november twee inspirerende studienamiddagen in samenwerking met diverse (lokale) erfgoedpartners. Het waren boeiende bijeenkomsten die een venster openen op de toekomst van onderwijserfgoed in Vlaanderen.

Een cultureel erfgoedproject dat evolueert

Het verhaal begon in oktober 2021, toen Liberas en KADOC samen met andere partners een ambitieus cultureel erfgoedproject indienden. Het doel? Het Vlaamse onderwijserfgoed in kaart brengen en duurzame strategieën ontwikkelen voor het beheer en de valorisatie ervan. Hoewel het project door budgettaire beperkingen toen niet kon starten, zetten de initiatiefnemers hun tocht verder. In 2023 voerden zij een uitgebreide enquête uit om de noden en mogelijkheden van onderwijserfgoed scherper te definiëren. De respons was misschien wat beperkt – circa 15% van de bevraagde organisaties – maar bood toch waardevolle inzichten die nu richting geven aan de volgende stappen.

Inspiratie en praktijkvoorbeelden

Om deze resultaten te delen en verdere actie te stimuleren, werden de studienamiddagen georganiseerd in Eisden (20 november) en Melle (27 november). Beide locaties waren zorgvuldig gekozen vanwege hun betekenis voor het onderwijs- en erfgoedlandschap: de Limburgse mijnstreek en de regio Gent. Bijna 40 enthousiaste deelnemers per sessie, afkomstig uit zowel onderwijs als erfgoed, kwamen samen om ervaringen uit te wisselen en te leren van inspirerende praktijkvoorbeelden.

In Eisden werd het verhaal verteld van de herdenkingsplek voor de collegebrand van 1974 in het Sint-Franciscuscollege in Heusden. Daarnaast werd een publicatieproject belicht over De Lustige Heivinken, een koor opgericht in 1930 in de Sint-Jansschool in Waterschei. In Melle stonden de unieke collectie van vzw De School van Toen en het indrukwekkende erfgoed van het College Paters Jozefieten centraal. De rondleiding door de historische gebouwen en museale ruimtes liet zowel de kansen als de uitdagingen van schoolerfgoed scherp zien.

Samen werken aan duurzame oplossingen

De gesprekken tijdens de bijeenkomsten onderstreepten een kernboodschap: het behoud van onderwijserfgoed is een delicaat evenwicht tussen uitdagingen en mogelijkheden. De resultaten van de enquête toonden aan dat gemotiveerde vrijwilligers vaak het verschil maken. Dit bleek zeker ook uit het bezoek aan het Museum van de Mijnwerkingswoning, waar vrijwilligers een cruciale rol spelen in de bewaring van dit stukje erfgoed.

De inzichten uit de studienamiddagen vormen een stevige basis voor de toekomst. Liberas en KADOC hebben het voornemen om samen met enthousiaste partners in 2025 een nieuwe projectaanvraag in te dienen. Met praktische proeftuinen willen ze funderingen leggen waarop een duurzaam beleid voor onderwijserfgoed gebouwd kan worden.

Doe mee aan de toekomst van onderwijserfgoed

Het behoud en de valorisatie van ons rijke onderwijserfgoed vraagt om samenwerking. Liberas en KADOC nodigen scholen, erfgoedorganisaties en vrijwilligers uit om deel te nemen aan dit groeiende netwerk. Samen kunnen we ervoor zorgen dat de verhalen en collecties die ons onderwijs hebben gevormd, blijven voortleven voor toekomstige generaties.

Praktische informatie

De organisatie van deze twee bijeenkomsten was een initiatief van Liberas en KADOC-KU Leuven, in samenwerking met FARO, Cultureel Erfgoed Annuntiaten Heverlee, ECRU Erfgoed, Erfgoed Viersprong, Basisschool De Griffel, Eisden en het College Paters Jozefieten, Melle. Onderwijsniveau: basis- en secundair onderwijs.

Het eindrapport van de bevraging en de presentaties van de bijeenkomsten zijn terug te vinden op de site van Slim Erfgoed.