Op 1 en 2 november brengen heel wat mensen traditiegetrouw een bezoek aan de laatste rustplaats van hun dierbaren. De rituelen, symbolen en objecten waarmee we de overledenen begraven, cremeren en herdenken zijn aan verandering onderhevig en bieden een inkijk in bredere sociale en culturele verschuivingen. In hoeverre genoten en genieten onze voorouders van eeuwige rust op begraafplaatsen? Deze vraag staat centraal in een recent uitgekomen, rijkelijk geïllustreerd boek over de evolutie van grafcultuur in het Groothertogdom Luxemburg en aangrenzende regio’s in Frankrijk, Duitsland en België. Ewige Ruhe? Grabkulturen in Luxemburg und den Nachbarregionen/ Concession à perpétuité? Cultures funéraires au Luxembourg et dans les régions voisines bundelt onderzoek van tientallen auteurs (architecten, archeologen, historici, sociologen, godsdienstwetenschappers enz.) naar funeraire cultuur in Luxemburg en omstreken, vanaf de middeleeuwen tot vandaag. De lezer komt meer te weten over de migratiegeschiedenis van Luxemburg aan de hand van onderzoek naar funerair erfgoed, met bijvoorbeeld een verslag van de restauratie en inventarisatie van de 19e-eeuwse joodse begraafplaats van Clausen-Malakoff en de zoektochten naar sporen van Italiaanse en Russische aanwezigheid op Luxemburgse begraafplaatsen. Meerdere artikels gaan dieper in op de impact van religie en wetgeving op funeraire cultuur. Zo wordt bijvoorbeeld gekeken naar de regeling rond confessionele perken en natuurbegraafplaatsen in het Groothertogdom.
Christoph De Spiegeleer, onderzoekscoördinator van Liberas/Liberaal Archief, schreef voor de bundel een artikel over de politieke en levensbeschouwelijke strijd die in België rond het beheer van begraafplaatsen werd uitgevochten tijdens de 19e eeuw. De Spiegeleer besteedt de nodige aandacht aan de voorgeschiedenis van deze ‘Kulturkampf’ rond kerkhoven en begraafplaatsen, met de eerste incidenten die zich voordeden ten tijde van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Zo vermeldt hij in zijn bijdrage een opmerkelijk incident dat zich afspeelde in het dorp Jamoigne (vandaag Belgisch Luxemburg, nabij Chiny) dat gedurende het bewind van Willem I nog behoorde tot het Groothertogdom. De weduwe Caroline Briguet (1803-1870) schreef in 1828 een brief naar Willem I (1772-1843) en diende een klacht in bij de speciale commissie van de Raad van State voor de Zaken van de Rooms-Katholieke Eredienst omdat de lokale parochiepriester had geweigerd haar geesteszieke schoonzus, Catherine Marie Castagne, die de laatste sacramenten door haar mentale toestand niet had ontvangen, een kerkelijke uitvaart te geven. Briguet resideerde in het kasteel van Jamoigne en was de weduwe van de gewezen burgemeester van het dorp Mathias-Dieudonné Castagne (1785-1827).
Catherine Marie Castagne werd op initiatief van de geestelijke begraven in een ongewijde sectie van het kerkhof, volgens de klacht ‘un lieu du cimetière honteux’, naast de ongedoopte kinderen. De regering en de vorst volgden het advies van de commissie van de Raad van State en herinnerden de stedelijke autoriteiten via een omzendbrief eraan dat de clerus de vrijheid had om kerkelijke begrafenissen te weigeren, maar dat enkel de lokale besturen in samenspraak met de familie konden beslissen over de plaats van het graf om de machtsaanspraken van intolerante geestelijken tegen te gaan. De correspondentie tussen de familie en de autoriteiten rond deze zaak wordt bewaard in de archieven van het Departement betreffende de Rooms-Katholieke Erediensten (1815-1870) in het Nationaal Archief in Den Haag
Voor meer informatie over het boek, zie: http://www.capybarabooks.com/buecher/sachbuch/ewige-ruhe-concession-a-perpetuite.html.
